Viervoudig paralympisch kampioen Jetze Plat werpt zich ook op als inspirator en boegbeeld Positiviteit en passie maken succesverhaal

Het verhaal Jetze Plat is er een van grote sportieve successen. Maar bovenal ook een van inspiratie. Met ‘ga niet door op wat niet kan, denk in oplossingen’ schijft Jetze Plat gouden hoofdstukken. De viervoudig paralympics kampioen toont als geen ander waartoe een positieve gedachtegang kan leiden, hoe zwaar de tegenslag ook is. Dit sportjaar laat Jetze Plat dan ook zeker weer van zich horen, op zijn bekende passievolle wijze. Als sportman, als boegbeeld en als inspirator.

Jetze Plat is in 1991 geboren in een Amsterdams ziekenhuis. Hij groeit op en woont nog altijd in Vrouwenakker, op de grens van Noord- en Zuid-Holland. “Vanaf mijn geboorte is meteen duidelijk dat er iets niet in orde is met mijn benen. Aan mijn linkerbeen heb ik een verkort bovenbeen en een knie zonder kniebanden. Aan mijn rechterbeen mis ik mijn gehele bovenbeen en zit mijn onderbeen vast aan mijn romp. Eerst kon ik lopen met een verhoogde orthopedische schoen. Maar na enige tijd werd het verschil in beenlengte steeds groter, waardoor de schoen moest worden vervangen door een prothese.”

Liefde voor sporten ontstaan

In december 2007 volgt de amputatie van zijn voet. “Dat was de beste keuze omdat ik steeds meer last kreeg van drukplekken in mijn prothese. Na een lang herstel kon ik gelukkig weer lopen. En om naar school te kunnen fietsen, zijn mijn ouders op zoek gegaan naar een geschikte fiets. Zo kreeg ik mijn eerste handbike, waarmee ik naar de basisschool ging. De eerste tijd werd ik nog vaak geduwd door mijn vader of moeder, het was nog erg zwaar om zelf te fietsen. Deels lag dat aan de fiets, deels omdat ik nog niet sterk genoeg was in mijn armen.”

Snel wordt Jetze Plat zelfstandiger en op een nieuwe fiets die een stuk makkelijker rijdt gaat hij meer en meer op eigen kracht. En dat doet hij zeker als vanaf groep zes een heel ander soort handbike om de hoek komt kijken. “Bij deze fiets zat ik een stuk lager en dat trapte opnieuw een stuk soepeler. Je kunt gerust stellen dat in deze periode mijn liefde voor sporten in het algemeen en voor het handbiken in het bijzonder is ontstaan.”

Bezoek aan Spelen van Beijing

Niet vreemd dan ook dat Jetze wat werk betreft bij een bedrijf in Gouda terecht komt, Double Performance. “Na het afronden van mijn opleiding fijnmechanische techniek repareerde ik hier sport- en gewone rolstoelen en handbikes. Doelstelling was om door te groeien naar adviseur, om rolstoelen en handbikes te kunnen aanmeten. Maar het liep anders, ik ontwikkelde me ook als sportman.”

Belangrijk moment is het mogen bezoeken van de Spelen in 2008 van Beijing. “Als jonge sporter mocht ik daar met een aantal anderen kijken naar de absolute toppers. Het was fantastisch om hen te zien strijden. Voor mij was dat een kantelpunt. Het inspireerde me om van de een min of meer recreatieve sporter, met veel plezier in wat ie deed, de stap te zetten naar topsporter, om alles uit mezelf te halen wat in me zit.”

Volledig op topsport richten

Jetze Plat laat in 2011 voor het eerst als sportman van zich horen. Hij kwalificeert zich voor de Paralympische Spelen van Londen. Het gevolg is dat hij voor een keuze komt: sport en werken combineren of vol inzetten op een sportieve carrière? “Dat was een hele moeilijke afweging. Ik had het enorm naar mijn zin op mijn werk. Maar ik koos voor de volledige focus op het handbiken. In eerste instantie beviel met dat niet goed, ik vond op dat moment dat ik als puur sporter te veel in een tunnel leefde, en ik ging weer aan de slag in Gouda. Uiteindelijk heb ik eind 2013 definitief besloten om me volledig op topsport te richten.”

Londen een leermoment

Op de Spelen van 2012 in Londen wordt Jetze Plat vierde tijdens de wegrit. “Mooi natuurlijk, maar de teleurstelling overheerste”, zo geeft Jetze Plat aan. Hij had er zich een stuk meer van voorgesteld. “Ik dacht in die tijd ‘als ik maar hard werk en veel train dan komt goud vanzelf’. Ik had in 2011 wel mijn eerste wereldbeker gewonnen, maar de Spelen is toch een ander verhaal, zo bleek. Op meerdere fronten schoot ik gewoon nog tekort ten opzichte van de andere toppers. Fysiek zat het wel goed, maar het inzicht, het tactisch slim omgaan met wedstrijdsituaties en het verdelen van mijn krachten, op al die vlakken moest ik gewoon nog stappen maken. Ik wil de Spelen niet als podium om te leren neerzetten, maar als ik eerlijk ben: Londen was absoluut een leermoment voor me.”

Begeleidingsteam professionaliseren

Om tot een kwalitatief betere trainingsaanpak te komen is een van de conclusies die Jetze Plat trekt dat hij zijn begeleidingsteam moet veranderen, of liever: verder moet professionaliseren. “Dat was superlastig om te doen. Ze deden het allemaal met de beste wil en de passie om mij te helpen, zonder daarvoor geld te krijgen. En dan valt het niet mee om te zeggen dat de samenwerking onvoldoende werkt, dat het niet oplevert wat nodig is om mij verder te brengen. Ik zag enorm tegen die gesprekken op toen. Maar in de praktijk viel het reuze mee. Ik kreeg enkel begrip in plaats van boze reacties.”

Triathlon op het lijf geschreven

Een andere stap die Jetze Plat vrij snel na Londen zet is om naast het handbiken ook te gaan triathlonnen. “Ook om weer plezier terug te krijgen in het handbiken”, zo is zijn eerste toelichting, om te vervolgen met: “Ik kwam in 2013 eigenlijk per toeval in aanraking met triathlon. Na de Paralympics van Londen was bekendgemaakt dat triathlon in Rio een olympische sport zou zijn. Ik riep altijd dat je maar één ding echt goed kunt doen. Maar door mijn zwem- en fietsverleden dacht ik gemaakt te zijn voor deze sport, die ik bovendien erg gaaf vind. De eerste wedstrijden waaraan ik deelnam gingen bovendien erg goed en zo ontstond de droom om me voor zowel het handbiken als voor de triathlon te kwalificeren voor de Spelen in 2016.”

Jetze Plat kwalificeert zich inderdaad op beide onderdelen voor Rio. Met een begeleidingsteam dat helemaal op orde is, groeit hij in de jaren voorafgaan aan de Spelen van 2016 uit tot een volwassen topsporter. Olympisch succes blijft dan ook niet uit. Hij wint goud op de triathlon en brons bij het handbiken.  Wie denkt dat Jetze Plat daarmee enkel en alleen tevreden is, heeft het mis. “Fantastisch natuurlijk dat goud bij het triathlonnen, maar geen goud bij het handbiken. En dat is blijft toch altijd mijn sport.”

Alles helemaal volgens planning

Anders gezegd: Jetze Plat heeft op de volgende Paralympics wat recht te zetten. In Tokyo wil hij ook als gouden handbiker op het podium staan.  Op glorieuze wijze slaagt hij in die missie. Hij verovert als handbiker zelfs twee gouden plakken en omdat hij zijn triathlontitel prolongeert komt het totaal in Japan op drie. “Met elke medaille ben ik blij. Maar die van de tijdrit maakt me toch wel het meest trots. Vooral omdat het op dat onderdeel in alle opzichten volgens planning verliep. Ik ging echt superhard, en van het eerste tot het laatste moment gecontroleerd. Alles verliep zoals ik het voor ogen had. Wat uitvoering betreft en ook qua beleving.”

Tijd voor vriendin

Terug in Nederland staat Jetze Plat vol in de schijnwerpers. “Alle huldigingen en aandacht waren supergaaf. Dat je als sporter gekend en erkend wordt is heel mooi. Maar ik wilde ook graag volop tijd doorbrengen met mijn vriendin. Die heeft de voorbije jaren ook veel offers moeten brengen. Haar leven is eveneens bepaald door alle keuzes die ik heb genomen op weg naar Tokyo. Elke keuze die je maakt moet bijdragen aan weer iets beter worden. Keuzes tijdens trainingen, keuzes in je privéleven om bepaalde zaken niet te doen. Niet meegaan naar een verjaardag, vroeg naar bed, dat soort zaken. Alles is er in die periode op gericht om op tijd in topvorm te zijn.”

“Voor je omgeving betekent dat ook veel. Zeker voor mijn vriendin. En dat valt niet altijd mee. Me schuldig voelen op bepaalde momenten daarover zijn wellicht niet de juiste woorden. Maar ik sta er soms wel bij stil dat het ook van haar veel vergt. En dan denk je dat je na de Spelen je vriendin weer de aandacht kunt geven die ze verdient, komen alle die huldigingen, media-aandacht en noem maar op. Door alle successen word je geleefd. Onze relatie is het voorbij jaar wel een paar keer getest. Gelukkig kan ik zeggen dat het die perioden goed heeft doorstaan. Het zit helemaal goed tussen ons. Heel fijn en heel belangrijk.”

Met Diede de Groot het boegbeeld

Jetze Plat is in de voorbije jaren samen met Diede de Groot het boegbeeld geworden voor sporters met een beperking, zoals voorheen Esther Vergeer dat was. Hij predikt een drietal boodschappen, met voorop: niet klagen, niet doorgaan op wat niet kan, maar denken in oplossingen en mogelijkheden. En relativeer op tijd. “Mijn ouders hebben me altijd met beide benen op de grond gehouden, hoe mooi de prestaties soms ook waren. Natuurlijk waren ze trots, maar als ik thuis kwam zeiden ze ook altijd: het gras moet gewoon weer worden gemaaid. Ik moest thuis overal in meedraaien.”

Als derde benadrukt Jetze Plat: doe waarin je plezier hebt. “Anders houd je het niet vol en is het niet te doen. Dat geldt ook voor mij als topsporter. In negentig procent van wat je doet moet je plezier beleven. Natuurlijk, soms is het niet leuk, bijvoorbeeld als het heel slecht weer is en je moet een duurtraining doen, af en toe mag dat ook. Maar in het algemeen moet je wat je doet leuk vinden.”

Handbike toffe fiets

Bijdragen aan bekendheid van het handbiken in ons land, is een andere doelstelling van Jetze Plat. “In revalidatiecentra wordt het handbiken ingezet als mogelijkheid. Maar het moet eigenlijk zo zijn dat de betreffende persoon zelf over zijn of haar interesse voor het handbiken begint. Nu hoor je nog te vaak dat bij handbiken wordt gesproken over die rare fiets. Ik hoop met mijn prestaties bij te dragen aan enkel een positief imago, dat de handbike voortaan als een toffe fiets wordt gezien.”

En wat betreft zijn sportieve ambities? Jetze Plat is zeker nog niet verzadigd. Ook dit sportjaar wil hij zich op de grote wedstrijden weer onderscheiden. En natuurlijk is het vizier alweer voorzichtig op Parijs 2024 gericht. Het verhaal van Jetze Plat wordt vervolgd … Op elk gebied.